Wout Goesaert (Leiden Üniversitesi, Hollanda) liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibine göre, Circinus galaksisinin merkezindeki süper kütleli kara delik, iki sarmal kol tarafından gaz halindeki malzemeyle besleniyor. Sonuçta, gazın yalnızca küçük bir yüzdesi kara deliğin içinde kaybolur. Geri kalanı deliğe ulaşmadan dışarı atılır.
Araştırmacılar Şili’deki ALMA gözlemevini kullandılar. Yakında bulgularını dergide yayınlayacaklar Astronomi ve Astrofizik. Makale şu anda şu adreste mevcuttur: arXiv ön baskı sunucusu.
Süper kütleli kara deliklerin dağınık yiyiciler olduğu uzun zamandır biliniyordu, ancak yeme alışkanlıklarını tam olarak tespit etmenin zor olduğu kanıtlandı.
Şu anda doktora derecesine sahip olan Goesaert. Leiden Üniversitesi öğrencisi, Leiden’de yüksek lisans öğrencisiyken 2023 yılında Circinus galaksisinin ALMA gözlemlerini inceledi. Bu galaksi, Dünya’dan sadece 13 milyon ışıkyılı uzaklıkta, güney takımyıldızı Circinus’ta (Latince pusula çifti) yer almaktadır. En yakın büyük gökadalardan biri olmasına rağmen Samanyolu diskinin arkasında gizli olması nedeniyle ancak 1977 yılında keşfedilmiştir.
ALMA gözlemevi tarafından yapılan gözlemler, modellerle birleştirildiğinde, merkezi süper kütleli kara deliğin etrafında iki sarmal kolun varlığına işaret ediyor. Goesaert ve meslektaşları gazın bu sarmal kollardan kara deliğe doğru aktığını gösterdi.
Goesaert, “Çizgi filmlerde bazen bir gaz diskinin sanki bir girdapmış gibi bir kara deliğin içinde kaybolduğunu görürsünüz. Ancak, herhangi bir besleme kanalı yoksa, böyle bir disk makul bir mesafede sonsuza kadar dönmeye devam edecektir” diye açıklıyor. “Yani bir çeşit geçiş yoluna ihtiyacınız var. İşte bu noktada sarmal kollarımız devreye giriyor.”
Goesaert’in Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü ASTRON’daki yüksek lisans tez danışmanı Violette Impellizzeri, “Wout, ekibimizde araştırmasına başladığında, başka bir grup aynı veriler ve aynı kara delik hakkında bir makale yayınladı. Bu bizi endişelendirdi” diyor. “Ancak pes etmemeye karar verdik ve konuyu daha derinlemesine araştırarak daha fazla ayrıntı aradık.”
Ek ALMA verileri ve rakiplerinden daha karmaşık modellemeler sayesinde araştırmacılar iki sarmal kolu keşfettiler. Kollardaki gazın saatte 150.000 km’ye varan hızlarla içeriye doğru hareket ettiğini hesapladılar. Dahası, gelen maddenin yalnızca en fazla %12’sinin aslında kara deliğin içinde kaybolduğu, geri kalanının ise kara deliğe ulaşmadan önce tekrar dışarı atıldığı görülüyor.
İlk sonuçlar daha fazlası için yalvarıyor. Kara deliğe neden bu kadar az madde ulaşıyor? Tüm süper kütleli kara deliklerin böyle sarmal kolları var mı? Fırlatılan madde eninde sonunda bir göletteki çeşme gibi kara deliğe mi düşüyor, yoksa daha uzağa mı gidiyor ve yıldız oluşumunu tetikliyor mu?
Araştırmacılar, süper kütleli kara deliklerin ikonik ilk fotoğraflarını çeken Event Horizon Teleskobu ve Şili’de yapım aşamasında olan ELT’yi kullanarak cevapları bulmayı umuyorlar.
