Farelerde yeni tanımlanmış bir beyin devresi, uykusuz kaldıktan sonra neden daha uzun ve daha derin uyuduğumuzu açıklayabilir ve uyku koşulları için yeni tedavilere yol açabilir
Beyin bizi uyku kaybını telafi etmeye nasıl teşvik ediyor?
Araştırmacılar, farelerde beyinlerinin uyku borcunu izlemesine ve iyileşmesine yardımcı olan nöronları keşfettiler. İnsanlarda benzer bir yol varsa, uyku bozuklukları için tedavileri ve Alzheimer hastalığı gibi uyku bozukluğu ile işaretlenen diğer durumları iyileştirebilir.
Hepimiz uyku borcuna veya ne kadar uykuya ihtiyacınız ile ne kadar aldığınız arasındaki boşluğu biliyoruz. Ancak şimdiye kadar, beynin uyku kaybını nasıl izlediği veya bizi bu farkı oluşturmaya zorladığı belli değildi.
Maryland’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nde Mark Wu ve meslektaşları, uykuya neden olduğu bilinen 11 beyin bölgesine bir izleyici enjekte ederek uykuya karışan farelerde beyin yollarını haritaladı. Onları gönderenlere sinyal alan nöronlardan seyahat eden izleyici, en az dört uyku destekleme alanına bağlantılı 22 bölgeyi ortaya çıkardı.
Araştırmacılar daha önce tanımlanamayan 11 bölgeden oluşan bir alt kümeye odaklandı. Kemogenetik adı verilen bir teknik kullanarak, farelere beyinlerinin belirli bölümlerini aktive eden özel ilaçlar verdiler. Fareleri her grupta farklı bir alanı aktive ederek üç ila dört kişiden oluşan 11 gruba ayırdılar.
Talamik çekirdek reuniens adı verilen bir bölge anahtar gibi görünüyordu. Bu bölgedeki nöronlar uyarıldığında, fareler, rapid olmayan göz hareketinde (REM) uykuda en büyük artış yaşadı-uyarılmayan fareler olarak yaklaşık iki katı miktarda. Bununla birlikte, uyarımdan sonra hayvanların uykuya dalması birkaç saat sürdü, bu sırada dinlenmeye hazırlanıyorlardı.
Wu, “Yatağa gittiğinizde, muhtemelen dişlerinizi fırçalıyorsunuz, yüzünüzü yıkıyorsunuz, yastığınızı kabartıyorsunuz ya da battaniyenizi düzenliyorsunuz ve sonra uyuyacak” diyor. Fareler benzer bir şey yapar. “Yüzlerini tımar ediyorlar, bıyıklarını temizliyorlar ve daha sonra yuvalarını kabartıyorlar” diyor. Bu, bu nöronların uyku için bir açma ve kapama anahtarı olmadığını gösteriyor-bunun yerine uykululuğa neden oluyorlar.
Başka bir test de bu fikri destekledi. Uykudan mahrum kalan altı farede, talamik çekirdek reuniens beyin hücrelerini devre dışı bırakmak, kemirgenleri daha az uykulu hale getirdi-daha aktifti ve kontrol farelerinden daha az zaman harcadı. Ayrıca ortalama yüzde 10 daha az REM olmayan uyku aldılar.
Diğer deneyler, bu nöronların uyku yoksunluğu sırasında aktif hale geldiğini ve uyku başladıktan sonra sessiz kaldığını gösterdi.
Bulgular birlikte bu beyin bölgesinin uykululuğu yönlendirdiğini ve uyku kaybından sonra restoratif uykuyu tetiklediğini gösteriyor. Bu nöronları hedefleyen tedavilerin geliştirilmesi, hipersomnia için yeni tedavilere yol açabilir – dinlenme sonrası aşırı uyku hali ile karakterize bir uyku bozukluğu – ve Alzheimer hastalığı gibi insanların yeterince uyumadığı durumlar.
Ancak Kaliforniya’daki Stanford Üniversitesi William Giardino, insanlarda aynı beyin devresinin olup olmadığı açık değil. Ayrıca uzun süreli uyku yoksunluğunda rol oynayıp oynamadığını da bilmiyoruz. “İnsanları yıllar ve yıllar ve yıllarca uykusuz gecelerle yakından modellemeyebilecek uyku yoksunluğunun kısa vadeli etkilerine daha fazla odaklanıyorlar” diyor.
