Grönland eriyor, Alpler eriyor ve Himalayalar eriyor; ancak geniş bir dağlık bölgede devasa buzullar son yıllarda sabit kaldı, hatta kütle kazandı. Sürebilir mi?
Bunu öğrenmek için bir düzine bilim insanı, yalnızca bir AFP fotoğrafçısının eşlik ettiği buz çekirdeklerini -iklim değişikliğine ışık tutabilecek eski, derin örnekleri- kazmak üzere doğu Tacikistan’daki bir buzulun üzerinde yürüyüşe çıktı.
Eylül ve Ekim aylarında, dört tekerlekten çekişli araçla ülkeyi batıdan doğuya geçerek ilk olarak dört gün harcadılar, ardından Çin sınırı yakınındaki Kon-Çukurbaşı buzulunda 5.800 metre yüksekliğe yürüyerek tırmandılar.
Zirvede bir hafta boyunca dondurucu soğuklarda ve gün boyu süren kar fırtınasına rağmen kamp yapan İsviçre, Japonya, ABD ve Tacikistan’dan bilim insanları buzulda sondaj yaparak 105 metre uzunluğunda iki buz çekirdeğini bölümler halinde çıkardı.
Yüzyıllar, belki de bin yıllar boyunca sıkışan bu buz katmanları, geçmiş kar yağışı, sıcaklıklar, atmosfer ve toza ilişkin veriler sağlayan bir iklim göstergeleri arşivi oluşturuyor.
Fribourg ve Zürih üniversitelerine bağlı bir buzulbilimci olan ekibin lideri Evan Miles, tarihlerini ortaya çıkarmak için artık bir laboratuvarda analiz edilmesi gerektiğini söyledi.
“Sadece bölge için değil, aslında daha geniş bir bölge için, muhtemelen 20 ila 25 veya 30.000 yıl öncesine uzanan, gerçekten eşsiz bir çekirdek için umutluyuz.”
Buzul sıcaklık anomalisi
Görünüşe göre dirençli buzullar, Karakoram, Tian Shan, Kun Lun ve Tacikistan’ın Pamir dağları da dahil olmak üzere Orta Asya’daki binlerce kilometrelik yüksek dağ sıralarına yayılmış durumda.
Araştırmacılar, oradaki buzda zamanda geriye giderek, bu buzulların neden son yıllardaki genel gezegensel ısınmaya direndiğini ve “Karakurum anomalisi” olarak adlandırılan bu anomalinin sona erip sonlanmayacağını bulmayı umuyorlar.
Miles, “Bütün bu bölge küresel olarak benzersiz çünkü son 25 yılda bu buzullar çok çok sınırlı kütle kaybı ve hatta kütle kazanımı gösterdi” dedi.
Buzullar son yıllarda bazı sınırlı kayıp işaretleri gösterdi ancak bilim insanları bunun doğal bir değişim mi yoksa gerçek bir düşüşün başlangıcı mı olduğunu belirlemek istiyor.
Miles, “Bunu anlamak için, buzul bölgelerinde hem sıcaklık hem de yağışa ilişkin daha uzun süreli kayıtlara gerçekten ihtiyacımız var” dedi.
“Bu, bir buz çekirdeğinin bize söyleyebileceği türden bir bilgi.”
Buzul iklim analizi
Çekirdeklerden biri analiz için Japonya’ya gönderilecek, diğeri ise eksi 50C sıcaklıkta Antarktika’daki bir yeraltı sığınağında saklanacak.
Doğal olarak soğuk olan bu depolama alanı, ana fon sağlayıcı İsviçre Kutup Enstitüsü ile birlikte Tacikistan keşif gezisini destekleyen Buz Hafıza Vakfı’nın bir projesidir.
Fransız, İtalyan ve İsviçre üniversiteleri ve araştırma merkezleri tarafından 2021 yılında oluşturulan vakıf, halihazırda Alpler, Grönland, And Dağları ve başka yerlerde çok sayıda çekirdek topladı.
Ice Memory’nin başkanı Thomas Stocker, geleceğin bilim adamlarının “50, 100, 200 yıl içinde bunları en modern analitik araçlarıyla analiz edebileceklerini ve yeni bilgiler elde edebileceklerini” söyledi.
Stocker, AFP’ye “Muhtemelen Dünya’daki buzul kütlemizin %90’ını kaybedeceğiz” dedi. “Dolayısıyla insan eylemlerinin tehdit ettiği bir şeyin korunmasına yardımcı olmaya çalışıyoruz.”
Bilim adamlarının Pazartesi günü Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de düzenleyecekleri bir basın toplantısında görevlerini gözden geçirmeleri planlandı.
