Geçtiğimiz birkaç gün içinde aktif bir güneş lekesi birçok kez patladı ve uzaya yüksek enerjili plazma bulutları gönderdi. Güneş lekesi şu anda Dünya’ya dönük olduğundan plazma bulutları bizim yönümüze doğru ilerliyor.
12 Kasım günü saat 02:00 UTC (yani 13:00 AEDT) civarında, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi ve Avustralya Meteoroloji Bürosu, güneş patlamaları nedeniyle Dünya’nın manyetik alanında büyük rahatsızlıklar olduğunu bildirdi: bir G4 veya şiddetli jeomanyetik fırtına.
Bu da aurora anlamına geliyor: Gökyüzündeki güzel, dalgalanan ışık tabakaları, bu yazının yazıldığı sırada kuzey yarımkürede zaten tespit edilmişti ve 12 ve 13 Kasım’a kadar devam edebilirler.
Güneş huzursuz olduğunda
Güneş bir parça plazmayı (sıcak, iyonize bir gaz) fırlattığında buna koronal kütle atımı denir. Işığın güneşten bize ulaşması yalnızca sekiz dakika alır, dolayısıyla bu olayları gerçekleştikten çok sonra görürüz.
Ancak gerçek plazmanın Dünya’ya ulaşması saatler veya günler alabilir. Bu yüzden bazı ön uyarılarımız var.
9 ve 10 Kasım’da, AR4274 adlı son derece aktif bir güneş lekesi, üç büyük koronal kütle atımı püskürttü. Farklı hızlarda seyahat ediyorlar ve ikisinin 12 Kasım 02:00 UTC civarında varacağı tahmin ediliyor.
Bunlar, 12 Kasım’da başlayan jeomanyetik fırtınanın sorumlusu olan koronal kütle püskürmeleridir. Bunlardan üçüncüsünün yaklaşık 10 saat sonra, 12:00 UT veya 23:00 AEDT’de varması bekleniyor.
Ama daha fazlası da gelecek. AR4274, 11 Kasım saat 10:30 UTC’de başka bir plazma bloğu fırlattı. Bunun Dünya’ya 12 Kasım saat 21:00 UTC civarında veya 13 Kasım saat 10:00 AEDT (artı veya eksi 12 saat) civarında ulaşması bekleniyor.
Dünyadaki rahatsızlıklar
Jeomanyetik fırtına, Dünya’nın manyetik alanında meydana gelen bir rahatsızlıktır. Bu, koronal kütle püskürmesi gibi güneşten gelen yüksek enerjili parçacıkların Dünya’nın manyetosferini etkilemesiyle meydana gelir.
Güçlü jeomanyetik fırtınaların uyduların Dünya atmosferine yeniden girmesine neden olduğu, radyo iletişimini etkilediği ve hatta elektrik şebekesinde kesintilere neden olduğu biliniyor.
G4 düzeyindeki jeomanyetik fırtına “şiddetli” olarak sınıflandırılır. Potansiyel etkiler arasında GPS ve uydu navigasyon sistemlerinin tehlikeye atılması, radyo iletişiminin bozulması ve alçak Dünya yörüngesindeki uyduların bozulması yer alıyor.
Diğer bir sonuç ise, genellikle kutuplardan normalden daha uzakta görülebilen çok aktif auroralardır.
Auroralar gökyüzünü aydınlatıyor
Auroralar, güneş rüzgârındaki veya koronal kütle püskürmelerindeki yüksek enerjili parçacıkların atmosferimizdeki parçacıklarla etkileşime girmesiyle meydana gelir. Bu, atmosferimizdeki oksijen ve nitrojen gibi parçacıkları “heyecanlandırır”.
Parçacıklar tekrar sakinleştiğinde gökyüzünde perde ve çağlayan olarak gördüğümüz ışığı yayarlar.
Şiddetli jeomanyetik fırtınalar, normalde göremediğimiz kutup ışıklarını görebileceğimiz anlamına gelir. Bir G4 fırtınasında, Sidney ve Perth gibi kuzeydeki yerler bile bazı gösterilerle karşı karşıya kalabilir.
Jeomanyetik fırtınaların etkisini tahmin etmek oldukça zordur. Yani şanslı olabiliriz ya da olmayabiliriz. Ancak 12 ve 13 Kasım geceleri, bir süredir yakaladığımız en iyi şans olacak.
Aurora nasıl görülür?
Auroralar soluktur ve ilk başta fark edilmesi zor olabilir. Telefonunuzun kamerası size yardımcı olabilir.
En iyi şansa sahip olmak için güneye baktığınızda mümkün olduğunca az ışık kirliliği olan karanlık bir yere gidin.
Birkaç saniye veya daha uzun süreli uzun pozlamalar kullanıldığında, telefonunuz soluk renkleri daha kolay algılayabilir. Hareket eden ışık perdelerini gözlerinizle görmeniz muhtemeldir ancak renk, telefonunuzdakine göre daha az doygun olacaktır.
Yeşil auroralar en yaygın olanıdır; yeşil ve kırmızı renkler atmosferdeki oksijenden gelir. Mavi ve mor daha nadirdir ve nitrojenden kaynaklanır.
Jeomanyetik fırtına ortaya çıktıkça, dünyanın dört bir yanındaki gökyüzü gözlemcileri doğanın en muhteşem gösterilerinden birini umarak nöbet tutacak.
