Birçoğumuzun evinde, çekmecelerde veya eski cüzdanlarda unutulmuş eski bozuk paralar vardır. Ancak çok az kişi bilir ki, bazı eski 1 Türk lirası (1 TL) paralar bugün 15.000 liradan fazla bir değere ulaşabiliyor.
Nadir bulunan bu paralar, koleksiyonerler tarafından küçük servetler ödenerek satın alınıyor.
Sıradan bir parayı çok değerli yapan şey nedir?
Her eski para değerli değildir. Ancak bazıları, nadirliği, kusurları veya tarihi önemi nedeniyle koleksiyon piyasasında çok yüksek fiyatlara ulaşabiliyor.
Uzmanlara göre, bir paranın değerini belirleyen başlıca unsurlar şunlardır:
- Sınırlı sayıda basım (düşük tiraj)
- Baskı hataları (harf eksikliği, çift baskı, merkez kayması)
- Mükemmel korunmuşluk durumu (dolaşıma hiç girmemiş, çiziksiz)
- Tarihi veya sembolik öneme sahip özel baskılar
“İnsanlar koleksiyonculuğun pahalı bir hobi olduğunu sanıyor, ama bazen eski bir çekmecede küçük bir hazine saklı olabilir,” diyor Ankara’daki nümismatik uzmanı Mehmet Kaya.
1 TL’lik paraların koleksiyon değeri
1 Türk lirası madeni parası 2005 yılında, 6 sıfırın atılmasıyla yapılan para reformunun ardından kullanılmaya başlandı.
O zamandan bu yana basılan bazı özel seri veya hatalı baskı 1 TL’ler bugün koleksiyonerler arasında en çok aranan paralar arasında yer alıyor.
Bazı ilk yıl baskıları yalnızca koleksiyon setlerinde sınırlı sayıda üretildi, bazıları ise üretim hataları nedeniyle çok nadir kaldı. Bu da değerlerini katbekat artırıyor.
Bugün servet değerine ulaşan bazı 1 TL’lik paralar
| Yıl | Özellik | Tahmini tiraj | Güncel değeri (TL) |
|---|---|---|---|
| 2005 (ilk baskı) | Reform sonrası ilk 1 TL, düşük tirajlı | < 10.000 | 10.000 – 15.000 |
| 2009 (baskı hatası) | Rakamlar kaymış, harfler eksik | Çok nadir | 8.000 – 12.000 |
| 2011 (anı parası) | Merkez Bankası’nın 90. yılına özel | Sınırlı üretim | 6.000 – 9.000 |
| 2016 (merkez kayması) | Ortadaki pirinç kısım kaymış | Birkaç yüz adet | 5.000 – 7.000 |
| 2020 (koleksiyon seti) | Dolaşıma girmedi, blister içinde satıldı | Sınırlı seri | 4.000 – 6.000 |
Bu fiyatlar yalnızca sertifikalı ve kusursuz durumda olan paralar için geçerli. Aynı paranın çizikli veya yıpranmış bir hali 10 ila 20 kat daha az edebilir.
Nerede satılır, nasıl değerlendirilir?
Değerli 1 TL’lik paralar, İstanbul ve Ankara’daki müzayedelerde veya GittiGidiyor, Nadir Metal, Catawiki gibi çevrimiçi platformlarda sıkça satılıyor.
Gerçek değerine ulaşabilmesi için, bir nümismatik uzmanından orijinallik sertifikası alınması çok önemli.
“Her hafta ‘param çok değerli olabilir mi’ diye gelen onlarca kişi oluyor… ve bazen gerçekten haklı çıkıyorlar,” diyor İstanbul’daki müzayede uzmanı Ayşe Demir.
“Parayı asla kendiniz temizlemeyin, önce mutlaka uzman görüşü alın.”
