Çıplak köstebek farelerinin uzun ömürlülüğü, kısmen DNA onarımını hızlandıran önemli bir proteinin bir çeşidine sahip olmalarından kaynaklanıyor olabilir; bu, kendi yaşamlarımızı uzatmaya yardımcı olabilecek bir keşif
Çıplak köstebek fareleri üzerinde çalışmak yeni yaşlanma karşıtı stratejiler geliştirebilir mi?
Çıplak köstebek fareleri 37 yıla kadar yaşar; bu da kendi boyutlarındaki diğer kemirgenlerden çok daha uzun bir süre. Uzun ömürlü olmalarının sırrı nedir? Diğer faktörlerin yanı sıra, DNA onarımını artıran bir bağışıklık proteininin bir çeşidi de olabilir.
Çin’in Şangay kentindeki Tongji Üniversitesi’nden Zhiyong Mao, keşfin insan ömrünü uzatan tedavilere yol açabileceğini söylüyor. Bu aynı zamanda mutasyon birikiminin, yani hasarlı DNA’nın onarılamamasının yaşlanmanın ana nedenlerinden biri olduğu fikrini destekleyen bir başka kanıttır.
cGAS adı verilen söz konusu bağışıklık proteini birçok hayvanda bulunuyor. Ana işlevinin, bir hücre çekirdeğinin dışında kanser veya viral bir saldırının işareti olabilecek DNA’yı tespit ettiğinde alarmı çalmak olduğu düşünülüyor.
Ancak cGAS aynı zamanda hücrelerin çekirdeğinde de bulunur. İnsanlarda ve farelerde DNA onarımını baskıladığı, mutasyon oranını ve kanser riskini arttırdığı gösterilmiştir. Tam olarak nedeni belli değil; gelişmiş bir fonksiyondan ziyade istenmeyen bir yan etki olabilir.
Mao’nun ekibi artık çıplak köstebek farelerinde bulunan cGAS versiyonunun çekirdekte ters etkiye sahip olduğunu, aslında DNA onarımını artırdığını gösterdi. Bunun nedeni cGAS proteinini oluşturan amino asitlerden dördünün farklı olmasıdır. Köstebek faresi hücrelerinde bu dört amino asit değiştirilirse, hayvanın cGAS’ı artık DNA onarımını desteklemez. Tersine, eğer bunlar cGAS’ın insan versiyonunda değiştirilirse, protein artık DNA onarımını engellemez.
Dahası, ekip cGAS’ın çıplak köstebek faresi versiyonunu üretmek için meyve sineklerinin genetik mühendisliğini yaptığında, değiştirilmemiş sinekler yaklaşık 60 gün yaşarken, sinekler yaklaşık 70 gün yaşadı.
Peki insan hücrelerinin çıplak köstebek faresi cGAS’ını üretmesi yaşamımızı uzatabilir mi? Mao, “Evet, gen düzenleme ve mRNA dağıtımı, DNA onarımını iyileştirmenin ve insanlarda uzun ömürlülüğü artırmanın potansiyel yolları olabilir” diyor. Ancak vücudumuzdaki değiştirilmiş cGAS’ı üretmeye yetecek kadar anahtar hücre almanın kolay olmayacağını söylüyor.
Mao, başka bir yaklaşımın, insan cGAS proteini ile etkileşime giren ve onun köstebek faresi gibi davranmasını sağlayan küçük moleküllü ilaçları bulmak olabileceğini söylüyor.
Ekibi hyaluronik asit adı verilen bir molekülün çıplak köstebek farelerinin uzun yaşamlarına da katkıda bulunduğunu gösteren New York Rochester Üniversitesi’nden Vera Gorbunova, çalışmanın gerçekten de cGAS’ın yaşam süresini etkilediğini öne sürdüğünü söylüyor. “(Yani) cGAS’ın aktivitesini farmakolojik veya genetik yollarla modüle etmenin sağlık ve yaşam süresi üzerinde faydalı etkileri olabilir” diyor.
