Hindistan’ın giderek büyüyen başkenti Yeni Delhi’de bulut tohumlama kullanarak hava kirliliğiyle mücadele etme çabaları, bilim insanları ve aktivistlerin bu hareketin etkinliğini sorgulamasıyla başarısız olmuş gibi görünüyor.
Bulut tohumlama, havadaki kirleticileri temizleyebilecek yağmuru tetiklemek için gümüş iyodür ve tuz gibi parçacıkların uçaklardan bulutlara püskürtülmesini içerir.
Hindistan Teknoloji Enstitüsü (IIT) Kanpur ile birlikte çalışan Delhi yetkilileri, geçen hafta şehrin bazı kısımlarında Cessna uçağı kullanarak denemelere başladı.
Ancak yetkililer, ilk denemelerde ince bulut örtüsü nedeniyle çok az yağış oluştuğunu söyledi.
Delhi’deki çevre kampanyacısı Bhavreen Kandhari, “Bu hiçbir zaman işe yaramayacak, bu bir yanılsama” dedi. “Yalnızca hava kirliliği kaynaklarını temizlediğimizde onu kontrol edebiliriz.”
Yerel basında çıkan haberlere göre hükümet davalara yaklaşık 364.000 dolar harcadı.
Her kış, yoğun duman Delhi’yi ve onun 30 milyon sakinini boğuyor. Soğuk hava çiftlik yangınlarından, fabrikalardan ve araçlardan kaynaklanan emisyonları hapseder.
Araç kısıtlamaları, duman emme kuleleri ve sis püskürten kamyonlar gibi çeşitli müdahalelere rağmen, hava kalitesi dünyadaki bir başkent için en kötüler arasında yer alıyor.
Son denemeden bir gün sonra, kansere neden olan PM2.5 parçacıklarının seviyeleri 323’e ulaştı; bu, Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen günlük limitlerin 20 katından fazlaydı. Sezon boyunca muhtemelen daha da kötüleşecek.
Yayınlanan bir çalışma Lancet Gezegen Sağlığı Geçen yıl Hindistan’da 2009 ile 2019 yılları arasında 3,8 milyon ölümün hava kirliliğiyle bağlantılı olduğu tahmin ediliyordu.
Kendilerine püskürtülen kimyasalların uzun vadeli etkileri hakkında da sorular var.
ABD Çevre Koruma Ajansı “sınırlı” çalışmaların gümüş iyodürün çevre veya sağlık açısından risk oluşturmadığını öne sürdüğünü belirtirken, daha yaygın kullanımın etkisinin “bilinmediğini” kabul ediyor.
‘Araştırma süreci’
Çevre aktivistleri, bulut tohumlamanın yağmur üretse bile faydalarının kısa ömürlü olduğunu söylüyor.
Cornell Üniversitesi’nden iklim bilimci Daniele Visioni, aşırı kirli koşullarda ne kadar verimli olduğunun belirsiz olduğunu söyledi.
AFP’ye verdiği demeçte, “Havada nem olmayan bir yerde yağmur oluşturamaz, ancak suyun bir kısmını başka bir yerde değil, bir yerde yoğunlaşmaya ‘zorlar'” dedi.
“Kirliliği anlamlı derecede azaltabilecek tek şey var: fosil yakıtların yakılmasını önlemek.”
Delhi’nin iktidardaki Bharatiya Janata Partisi’nden (BJP) Virendra Sachdeva, bulut tohumlama deneyini “bilimsel bir başarısızlık” olarak nitelendirmek için henüz çok erken olduğunu söyledi.
Gazetecilere verdiği demeçte, “Bu, araştırma sürecinin bir parçasıdır ve başarıya her zaman ilk denemede ulaşılamaz” dedi.
Ancak IIT Delhi’deki iki atmosfer bilimcisi, bulut tohumlama planını “başka bir hile” olarak nitelendirdi.
Shahzad Gani ve Krishna Achutarao Hindu gazetesinde şöyle yazdı: “Bu, bilimin yanlış uygulandığı ve etiğin göz ardı edildiği bir ders kitabı örneğidir.”
Delhi merkezli Bilim ve Çevre Merkezi’nden Mohan George, yapay yağmurun çözüm olmadığını söyledi.
Bilim adamı AFP’ye verdiği demeçte, “Yağmur durunca kirlilik seviyeleri neredeyse anında geri dönecek.”
İşe yaradığında, bir bölgede yağışları artıracak, diğerinde ise potansiyel olarak azaltacaktır.
‘Pahalı bir gösteri’
İlk olarak 1940’larda geliştirilen bulut tohumlama, çeşitli ülkelerde yağmur yağdırmak, sisi temizlemek ve kuraklığı azaltmak için kullanıldı, ancak karışık sonuçlar verdi.
Çin, 2008 Pekin Olimpiyatları sırasında havayı kontrol etmek amacıyla bunu kullandı.
Gani ve Achutarao, Delhi’nin kirlilik nedenlerinin (kontrolsüz emisyonlar ve mevsimsel mahsul yakılması) iyi bilindiğini söyledi.
Çözümler de aynı şekilde; daha temiz yakıt, daha iyi atık yönetimi ve kuralların daha sıkı uygulanması.
“Bilimsel ekosistemin bazı kısımları (araştırmacılar, danışmanlar ve kurumlar), bu öncelikleri güçlendirmek yerine, krizin kaynaklarına değinmek için çok az şey yapacak olan maliyetli bir gösteriye inanılırlık kazandırıyor” dediler.
