Jane Goodall hayvanları ve dünyayı görme şeklimizi nasıl değiştirdi?

Chimps’in sosyal yaşamlarını kronikleştiren Jane Goodall öldü, ancak doğal dünyayı nasıl gördüğümüz konusunda kalıcı bir miras bırakıyor

91 yaşında ölen Jane Goodall, hayvanları, özellikle şempanzeleri görme şekli ile dünyayı değiştirdi.

1960 yılında, 26 yaşındayken, yapraklardan soyduğu bir dalla Termites için David Greybeard balıkçılığı adını verdiği bir şempanze gözlemledi. “O zaman,” daha sonra, “insanların ve sadece insanların araçlar kullandığını ve araç kullandıkları düşünülüyordu. Okuldan bir insanın en iyi tanımının araç yapımcısı olduğunu söylediler-yine de bir şempanze alet oyuncusu eylemde izledim.”

Cevapla ünlü bir telgraf gönderen paleoanthropolog Louis Leakey’e bulduğunu bildirdi: “Şimdi ‘Aracı’ yeniden tanımlamalıyız, ‘adamı’ yeniden tanımlamalıyız veya şempanzeleri insan olarak kabul etmeliyiz.”

Sonunda, orta seçeneği seçtik ve diğer hayvanların yapamayacağı başka bir şey aradık. Ancak Goodall’ın çalışmaları, sadece bilim adamları arasında değil, bir bütün olarak toplumda hüküm süren insan istisnacılığı ve üstünlüğünün görüşünü zayıflatmak için hayati önem taşıyordu.

Çalışmaları, hayvanların sömürülmesini ve 400 yıl boyunca çevrenin yok edilmesini destekleyen Fransız filozof René Descartes’in varsayımını hedefledi. Descartes, hayvanların ruhu olmadığını ve bizim gibi kullanmamız için makine olarak düşünülebileceğini söyledi. Goodall, şempanzelerin araçlar tasarlamak ve oluşturmak için zeka ve öngörüye sahip olduklarını gösterdi, ancak aynı zamanda onlara duygu ve kişilikleri de atfetti. Bazıları sakindi, David Greybeard gibi, diğerleri çekingen, meraklı veya alıngan.

Bunda, onun çalışması, benzer şekilde parlak gözlemsel güçlere sahip başka bir dünyayı değiştiren bilim insanını yineledi. Kitabında İnsan ve hayvanlardaki duyguların ifadeleriCharles Darwin, yüz ifadelerinin evrimini açıklamaya çalıştı, onları duygusal durumlara atfetti: kıskançlık, öfke, sevgi vb. Fakat bunu insanların yanı sıra hayvanlarda da yaptı ve kuruluş bunu reddetti.

Kitap o sırada kötü kabul edildi ve 100 yıldan fazla bir süredir ihmal edildi. Goodall’ın 1960’larda çalışması da başlangıçta reddedildi ve hatta küçümsendi. Derecesi olmayan genç bir kadın olmasına yardımcı olmadı. Hem Darwin hem de Goodall, tartışılmaz bir merak ve hasta, yoğun gözlem gücü ile yönlendirildi ve bu nitelikler başarılarının temelini oluşturuyor. (Ne zaman Yeni bilim adamı Ona genç bilim adamlarının neye ihtiyacı olduğunu sorduğunda, “Sabır, büyük oodles ve kovafullarda” diye yanıtladı.) Şimdi hem Darwin hem de Goodall’ın haklı olduğunu anlıyoruz: birçok hayvanın duyguları, duyguları ve iç yaşamları var.

Goodall, Leakey tarafından Gombe’de şempanzeler okumak için şimdi Tanzanya’da seçildi. Leakey, insan evrimini anlamak ve şempanzelerin ve insanların ortak atalarının davranışını çıkarmakla ilgileniyordu ve hiç kimsenin yapmadığı vahşi şempanzeleri incelemenin bu konuda iyi bir yol olacağına karar verdi. Yerleşik bilimsel düşünce tarafından tarafsız birini istedi ve bir kadının daha sabırlı, empatik bir saha biyoloğu yapacağına inanıyordu. Eğitimli bir biyoloğun Goodall’ın yaptığı atılımları yapması pek olası değildir.

İlk başta, şempanze gözlemleri dürbünler aracılığıyla uzak bakışlardı. Ama yavaş yavaş kabullerini kazandı. Ona ilk güvenen, çenesinde beyaz tüyleri olan bir erkek olan David Greybeard adını verdiği kişiydi. (Daha sonra, Cambridge’de doktora alacak, hayvanlara isim verdiği için kınanırdı, ama ona hepsini isimlendirmek doğaldı.) David Greybeard’ın bir daldan yaprak sıyırdığını gördü ve sonra bir termit höyüğünden balık termitlerini kullandı ve bulgularını Leakey’e bildirdi. “David Greybeard ve kullanma aracı her şeyi değiştiren andı” dedi.

Aynı zamanda şempanze kurumu ve çiftleşme ritüelleri, üreme döngülerinin ve annelerin bebeklerini birliğe nasıl tanıttıklarının açıklamalarını yapan ilk bilim adamıydı-deneyimli anneler, Goodall, birliğin diğerlerinin bebeği görmesine izin verirken, ilk kez annelerin bebeği sakladığı, çimenleri ve maymada maymunu kışkırttı.

1970’lerde, şempanzeleri gözlemlemekten onları savunmaya geçerek hayatının odağı değişmeye başladı. Böylece dünyayı değiştirmenin ikinci aşaması başladı. 25 ülkede ofisleri olan 1977’de Jane Goodall Enstitüsü’nü 1977’de kurdu. 1986’da Afrika’daki yerlerde şempanzeler üzerinde çalışan saha biyologları için bir konferans düzenledi ve güvendikleri hayvanlara ve ormanlara karşı karşıya olan tehdidi eve götürdü. Ayrıca şempanzelerin habitatlarının yakınında yaşayan insanların karşılaştığı sorunları da öğrendi.

1991’de gençlere koruma hakkında öğretmeyi amaçlayan bir kuruluş olan Roots & Shoots’a başladı. 75’ten fazla ülkede aktiftir. Koruma konusunda sürekli tur ve konuşarak, yılda yaklaşık 300 halka açık görünüm verdi. 2024’te, koruma çalışmaları ve hayvanların hakları hakkında medyayla konuşmak için Jane Goodall Enstitüsü’nün her ofisini ziyaret etti.

Goodall, bir konuşma turunun ortasında Kaliforniya’da öldü. Çocuklar için 15 de dahil olmak üzere 32 kitap yazdı. Sonunda, Umut Kitabı“İnsanların çevreyi yok etmeden geçimini sağlamanın bir yolunu bulmasına yardım edemezsek, şempanzeleri kurtarmaya çalışmamızın bir yolu olmadığını fark ettim.”

Goodall, 20. yüzyılın en önemli figürlerinden başka bir ekolog ve korumacı Rachel Carson’un etkisinden bahsetti. 1960’larda Cambridge Üniversitesi’nde, “Rachel Carson’un okudum Sessiz Bahar ve ilaç şirketleri, hükümet ve bilim adamları ile DDT’nin çevresi için tehlike konusunda mücadele etme cesaretinden ilham aldı. ”

Carson, uzun bir kavga olduğunu biliyordu ama asla pes etmedi ve ilham vermeye devam edeceğini söyledi. Aynı şey Jane Goodall için de geçerlidir.