Rusya’nın mürettebatlı misyonlar başlatamaması ISS için ne anlama gelir?

Rusya’nın insanları yörüngeye gönderebilen tek fırlatma sahası, onarılması iki yıl sürebilecek ciddi hasara uğradı. NASA, Rusya’nın katılımı olmadan ISS’yi desteklemeye devam edecek mi, yoksa bu uzay istasyonunun sonu mu?

Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) yakında biraz daha az uluslararası hale gelebilir. Rusya’nın yörüngeye insan gönderebilen tek fırlatma sahası, iki yıl boyunca hizmet dışı kalmasına neden olabilecek ciddi hasara uğradı. Bu, NASA için bir ikilem yaratacaktır: Daha fazla maliyet ve sorumluluk üstlenmek ya da ISS’nin ölmesine izin vermek.

27 Kasım’da Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden iki kozmonot ve bir ABD astronotu taşıyan bir Soyuz uzay aracı fırlatıldı. Üçü de ISS’ye güvenli bir şekilde ulaştı, ancak mühendisler daha sonra yastığı incelediklerinde, roketlerin altında bulunan ve genellikle fırlatma sürecinin başlarında güvenli bir şekilde istiflenen çok seviyeli bir destek yapısının yerinden çıktığı ve hasar gördüğü alev çukurunun dibine çöktüğü açıktı.

Bazı raporlar onarımların iki yıla kadar sürebileceğini öne sürüyor; ancak Rus uzay ajansı Roscosmos yaptığı açıklamada hasarın “yakın gelecekte” onarılacağını söyledi. Sorunun gerçek boyutunu zaman gösterecek.

Baykonur Kozmodromu düzinelerce fırlatma rampasına ev sahipliği yapsa da, etkilenen olanı (Site 31’deki geçmişi 1958’e kadar uzanan Fırlatma Rampası 6) yörüngeye mürettebatlı roket gönderebilen tek yerdir. Imperial College London’dan Davide Amato, Rusya’nın diğer fırlatma sahalarının kullanımlarını engelleyen başka sorunları olduğunu söylüyor: Saint Petersburg’un 650 kilometre kuzeydoğusundaki Plesetsk Kozmodromu, ISS yörüngesine kolayca fırlatılamayacak kadar kuzeyde ve Rusya’nın doğusunda, Çin sınırına yakın olan Vostochny Kozmodromu doğru altyapıdan yoksun.

Amato, “Birçok uzay görevi bunun gibi tek başarısızlık noktalarına dayanıyor, özellikle de ISS gibi yavaş yavaş sona eren programlar için” diyor.

Aslında ISS’nin günleri zaten sayılıydı. Başlangıçta 2020 yılında hurdaya çıkarılması planlanıyordu ve birkaç kez yürütmesi durduruldu. Ancak mevcut planlara göre, önümüzdeki yıldan itibaren, son mürettebatın onu faydalı ve tarihi ekipmanlardan arındıracağı ve Dünya’ya doğru yavaş düşüşüne devam etmesine izin vereceği ve sonunda 2031’de bir süre yanacağı 2030 yılına kadar irtifasının kademeli olarak düşmesine izin verilecek. Bu gerçekleştiğinde, “400 tonluk alevli parçaların üst atmosferde yörünge hızlarıyla uçması” olarak tanımlanan bir gösteri yaratacak.

Rusya’nın katılımı olmasaydı, NASA’nın ISS’yi ilerletmek ve devam ettirmek için daha fazla para ve kaynak yatırması gerekecekti; bu, projenin son yıllarında olduğu hesaba katılmadan önce bile yorucu bir ihtimal.

Ancak Amato, ABD’nin ISS’nin ölmesine henüz izin vereceğinden şüphe ediyor. ISS olmadan, ABD ve Avrupa’nın astronotlar için uzayda bir hedefi olmayacak ve ticari uzay istasyonları ve ay yerleşimleri gibi hala uzak projeler inşa edilene kadar kimseyi yörüngeye göndermek için çok az neden var. Bu, ABD’nin ana ekonomik rakibi olan ve gelişen bir uzay istasyonuna sahip olan Çin’in tam tersidir.

Amato, “İyi görünmüyor” diyor. “Ve kesinlikle bu platformun sağladığı tonlarca inanılmaz araştırma var, dolayısıyla bu çok büyük bir kayıp olur.”

ISS’nin inşaatı 1990’larda başladığında farklı bir jeopolitik iklim vardı. Sovyetler Birliği düşmüştü ve iki eski süper güç arasında işbirliğini teşvik edecek bir proje yaratma arzusu vardı. ISS, yalnızca işbirliğini teşvik etmek için değil, aynı zamanda bunu talep etmek için de dikkatlice tasarlandı: Roscosmos tarafından yönetilen Rus Yörünge Segmenti (ROS), ISS’yi doğru yörüngede tutmak ve tehlikeyi önlemek için itici güç sağlıyor ve NASA ile Avrupa, Japon ve Kanada uzay ajansları tarafından yönetilen ABD Yörünge Segmenti (USOS), güneş panellerinden elektrik gücü sağlıyor. Hiçbir parça diğeri olmadan hayatta kalamaz.

Ancak işler o kadar da sorunsuz gitmedi ve ABD ile Rusya arasındaki ilişkiler, uzayda da Dünya’da olduğu kadar gergindi; bu durum, Rusya’nın 2014’te Ukrayna’nın Kırım yarımadasını işgal etmesi ve ardından 2022’de Ukrayna’nın tam kapsamlı işgaliyle daha da kötüleşti.

Şimdi, eğer Rusya ISS projesinden tamamen çekilirse, NASA ve diğer uzay ajansları sadece astronotlarını taşımakla kalmayacak, aynı zamanda Rusya’nın aksi takdirde sağlayacağı daha fazla yakıt, yiyecek ve malzemeyi de taşımak zorunda kalacak. Bu kuruluşların ISS’nin Rusya bölümünün resmi yönetimini ve kullanımını üstlenip üstlenmediği gibi cevaplanması gereken başka zor sorular da olacaktır. Son zamanlardaki bütçe kesintileri göz önüne alındığında NASA, böyle bir şeyin mümkün olup olmadığını kendisine sormak zorunda kalacaktı.

Bu yazının yazıldığı sırada Roscosmos web sitesinin büyük bir kısmı çevrimdışıydı ve ajans, Site 31’deki hasarın boyutuna ilişkin yorum talebine yanıt vermedi. Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı da, Roscosmos’un röportaj talebine yanıt vermedi. Yeni Bilim Adamı.

NASA sözcüsü Jimi Russell anlattı Yeni Bilim Adamı ajans “Uluslararası Uzay İstasyonu ve mürettebat üyelerinin güvenli operasyonları için Roscosmos dahil uluslararası ortaklarıyla yakın işbirliği içindedir”. Ancak Russell, Rusya’nın devam eden müdahalesi ya da müdahalesini kesmeye karar vermesi durumunda acil durum planlarının uygulanıp uygulanmayacağı hakkındaki soruları yanıtlamayı reddetti.

Rusya’nın Temmuz ayında ISS’ye yapacağı bir sonraki planlı mürettebatlı misyonundan önce bu konuları değerlendirmek için zaman var, ancak ülkenin Baykonur’daki sorunları çözmek için acilen bir plan geliştirmesi gerekecek.

İngiltere’deki Birmingham Üniversitesi’nden Leah-Nani Alconcel, insanları UUİ’ye ulaştırma konusunda, halihazırda ABD astronotlarını yörüngeye taşıyan SpaceX’in Dragon kapsülü gibi başka seçeneklerin de bulunduğunu söylüyor. Eğer ABD merkezli SpaceX, ISS’ye ulaşmanın tek yolu ise, bu yüzyılın başlarında var olan durumu esasen tersine çevirecektir. Uzay Mekiği’nin kullanımdan kaldırılmasından sonraki neredeyse on yıl boyunca ABD, astronotları kendi başına yörüngeye çıkaramadı ve insanları ISS’ye göndermek için Rusya’ya güvenmek zorunda kaldı.

Alconcel, “Bu, fırlatma hükümlerine ilişkin sözleşme düzenlemelerinde zorluklara neden olabilir, ancak bu, mühendisler için değil, avukatlar için bir sorun olacaktır” diyor.

Böyle bir plan, NASA’nın üzerindeki baskıyı bir miktar hafifletecek ve Rus bilgi ve yeteneklerinin yerini alacak bir planın aniden geliştirilmesi sorumluluğunu ortadan kaldıracaktır.

Alconcel, “NASA’nın ISS’yi tek başına işletmesi önemli bir zorluk olacaktır, çünkü Roscosmos yalnızca kozmonotlarını Rus yörünge bölümündeki belirli kritik işlevleri yerine getirmek üzere eğitiyor; NASA aynısını Amerikan bölümü için de yapıyor” diyor.