Pekin Üniversitesi Enerji Enstitüsü’nden Akademisyen Jin Zhijun liderliğindeki bir araştırma ekibi, Dünya’nın tektonik aktivitesi ile astronomik döngüler arasındaki etkileşimlerin Geç Paleozoik Çağ’da (360-250 milyon yıl önce veya 360-250 My) gezegenin iklimini ve karbon döngüsünü birlikte nasıl şekillendirdiğini ortaya çıkardı. Bulgular şu adreste yayınlanıyor: Doğa İletişimi“Geç Paleozoik iklimi ve organik karbon gömülmesini şekillendirmede tektonik-astronomik etkileşimler” başlıklı derin zaman iklim sistemine yeni bakış açıları sunuyor.
360 ila 250 My arasında Dünya dramatik dönüşümlerden geçti. Kıtalar birleşerek süper kıtayı oluşturdu, buzullar geniş bölgelere yayıldı ve kalın kömür katmanları ve organik açıdan zengin kayalar, daha sonra günümüzün fosil yakıtları olacak malzemeleri yaratmaya başladı. Bilim adamları uzun zamandır hem tektonik aktivitenin (volkanik patlamalar ve dağ oluşumu gibi) hem de astronomik döngülerin (Dünya’nın yörüngesindeki ve eğimindeki değişiklikler) bu olayları etkilediğini biliyordu, ancak ikisinin birlikte nasıl çalıştığı belirsizliğini koruyordu.
Bu çalışma, Dünya içindeki süreçlerin ve uzaydan gelen kuvvetlerin gezegenin iklimini kontrol etmek için nasıl etkileşime girdiğini açıklıyor. Bu, tektonik aktivite güçlü olduğunda iklimin istikrarsız hale geldiğini, daha sessiz tektonik dönemlerde ise iklimin istikrara kavuştuğunu ve büyük ölçekli organik karbon gömülmesi için ideal koşulları yarattığını gösteriyor. Bu doğal etkileşimleri anlamak, bilim adamlarının Dünya ikliminin CO₂ ve diğer faktörlerde gelecekteki değişikliklere nasıl tepki verebileceğini daha iyi tahmin etmelerine yardımcı olur.
Ekip, levha rekonstrüksiyonları, jeokimyasal veriler ve karbon döngüsü modellemesini kullanarak Geç Paleozoik Çağı üç ana tektonik aşamaya ayırdı. Hızlı sırt ve dalma-batma genişlemesi, volkanizma ve iklim istikrarsızlığı ile işaretlenmiş artan aktivite dönemlerini (~360-330 My ve ~280-250 My) ve azaltılmış CO₂ salınımı, daha soğuk sıcaklıklar ve istikrarlı iklimlerle göreceli tektonik sakinliğin orta aşamasını (~330-280 My) belirlediler.
Tortulardaki astronomik sinyaller, yörünge döngülerinin sıcaklığı ve yağışı güçlü bir şekilde etkilediği sessiz aşamada en çok görülebiliyordu, ancak volkanik CO₂ artışları nedeniyle aktif aşamalar sırasında gizlendi. Simülasyonlar, CO₂ seviyelerinin, tektonik kuvvetleri küresel iklim dengesine bağlayarak iklim salınımlarını önemli ölçüde artırıcı bir rol oynadığını doğruladı.
Bu çalışma, bilim adamlarının eski iklim tarihini anlama biçimini değiştiriyor ve Dünya’nın iç ve dış uzay döngülerinin her zaman nasıl çalıştığını gösteriyor. Bu çalışma, uzun vadeli karbon döngüsü düzenleme mekanizmasına yeni bir bakış açısı kazandırıyor ve aynı zamanda modern iklim araştırmaları için önemli bir tarihsel referans sağlıyor.
