Turbalıklar dünyanın en önemli ancak yeterince takdir edilmeyen ekosistemleri arasındadır. Bunlar, Dünya topraklarının küçük bir kısmını kaplayan ve dünyadaki karbon açısından en zengin toprakları içeren bir tür sulak alandır.
Sağlıklı turbalıklar su döngülerini şekillendirir, benzersiz biyolojik çeşitliliği destekler ve toplulukların varlığını sürdürür. Ancak tüm önemlerine rağmen turbalıkların zaman içinde nasıl değiştiğine dair hala net bir tabloya sahip değiliz.
Turbalıklar kuruduğunda, bozulduğunda veya yakıldığında içerdikleri karbon atmosfere salınır. 1700’den bu yana üç milyon kilometrekareden fazla sulak alan insanlar tarafından kurutuldu, bu da küresel olarak çok büyük miktarda karbon tutma potansiyelini kaybettiğimiz anlamına geliyor. Bu, kalan turbalık alanlarını anlamamızı ve korumamızı daha da önemli hale getiriyor.
Geleneksel olarak turbalıklarla ilgili çalışmalar, genellikle ılıman veya kuzey bölgelerdeki iyi araştırılmış birkaç bölgeye odaklanmıştır. Ancak iklim değişikliği, arazi kullanım baskıları ve aşırı hava koşulları, uzak, tropik ve yeterince araştırılmamış bölgeler de dahil olmak üzere her yerdeki turbalıkları etkiliyor.
Turbalıkların gelecekteki koşullar altında nasıl değişeceğini ve tepki vereceğini tahmin etmek için, farklı türdeki turbalık habitatları hakkında, bunların mevsimler ve yıllar boyunca nasıl değiştiğini gösteren sık sık verilere ihtiyacımız var.
Son araştırmamızda, dağıtılmış veri yaklaşımını kullanarak veri toplamak için insanların gücünden, kolay erişilebilen teknolojiden ve araştırma ağından yararlandık. Bu, standart bir metodoloji izlenerek toplanan verilerin kullanılması anlamına gelir: konumdan bağımsız olarak herkes aynı yöntemleri kullanarak benzer verileri toplar.
Fark yaratan yöntemler
PeatPic Projesi adı verilen çalışmamızda veri toplamak için akıllı telefon fotoğrafçılığı kullanıldı. Dünyanın dört bir yanındaki turbalık araştırmacılarıyla sosyal medya ve kulaktan kulağa iletişim yoluyla bağlantı kurduk ve onlardan 2021 ve 2022 yılları için turbalıklarının fotoğraflarını toplamalarını istedik. 10 ülkedeki 27 turbalıktan 3.700’den fazla fotoğraf topladık.
Bitki rengine bakmak, yaprakların yıl boyunca nasıl yeşil olduğunu bize anlatmak ve orada yetişen bitki örtüsü hakkında zengin bilgiler sağlamak için bu fotoğrafları analiz ettik. Yeşil yaprak rengindeki değişiklikler, bitkilerin büyüme mevsimine ne zaman başladığını gösterir.
Ayrıca bitkilerin ne kadar yeşil veya sağlıklı olduğunu, bitkilerin ne kadar besin aldığını ve sonbaharda ne zaman kahverengiye döndüklerini de gösterirler. Renk değişimleri aynı zamanda nem veya besin koşullarındaki değişiklikleri, sıcaklık stresini veya rahatsızlığı da işaret edebilir.
Küresel bir araştırmacı topluluğu tarafından yürütülen bu tür bilim, erişimi artırır. Yerel gözlemciler mevsimsel değişiklikleri, su seviyelerini, bitki örtüsünün rengini veya örtüsünü, arazi kullanımını veya rahatsızlığı kaydetmek için akıllı telefonları kullanabilir. Eğitim, standartlaştırılmış protokoller, iyi meta veriler ve doğrulama ile topluluk tarafından oluşturulan veriler sağlam olabilir. Bu yöntemler maliyeti düşürür, araştırmacıların kullanabileceği veri miktarını artırır ve yerel yönetim ve küresel ağlar oluşturur.
Turbalık işlevine ilişkin daha iyi tahminler yalnızca akademik değildir; iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak, biyoçeşitliliği korumak, su güvenliği ve yangın, kuraklık gibi felaketlerden kaynaklanan riskleri azaltmak için gereklidirler.
Görüntülerden elde edilen bilgiler bitki davranışının matematiksel temsillerine dönüştürülebilir ve bu da turbalıkların dijital ikizlerine eklenebilir.
Turbalıkların dijital ikizlerini oluşturmak, uzmanların “ya olursa” senaryolarını simüle etmelerine yardımcı olabilir. Örneğin, bir orman yangını veya restorasyon başlatıldıktan sonra drenaj artarsa ne olur? Ancak kullanışlı dijital ikizler oluşturmak için biyomlar, mevsimler ve ölçekler genelinde verilere ihtiyacımız var.
Bundan sonra ne olması gerekiyor
Artık turbalık alanlarını on yıl önce mümkün olmayan yöntemlerle izlememize olanak tanıyan, kolayca erişilebilen araç ve teknolojiye sahibiz. Ancak bunu ilerletmek birden fazla cepheden yapılacak eylemlere bağlıdır:
- Araştırma ağları, farklı yerlerden ve kaynaklardan gelen verilerin birleştirilebilmesi, karşılaştırılabilmesi ve ölçeklenebilmesi için standart protokoller ve veri uygulamaları geliştirmeli, paylaşmalı ve benimsemelidir.
- Halkın da dahil olduğu topluluklar gözlem ortakları olabilir. Eğitim, ortak tasarım, adalet ve tanınma esastır. Akıllı telefon fotoğrafçılığı da dahil olmak üzere yerel gözlemler, doğrudan karar alma sürecine katkıda bulunabilir.
- Halk, topluluk bilimi girişimlerine katılarak ve bir akıllı telefon fotoğrafı kadar basit bir şeyin gezegenimizin nasıl çalıştığının anlaşılmasına nasıl önemli ölçüde katkıda bulunabileceğini fark ederek bu çalışmayı finanse eden politikaları destekleyerek yardımcı olabilir.
Aslında PeatPic Projesi bize Turbalık Alanlarının Rengini Takip Etme adlı başka bir topluluk bilimi projesi yaratmamız için ilham verdi. Bu proje, dünya çapında 16 turbalıkta sabit nokta konumlarını içeriyor; burada halk, ekosistemin yıl içinde nasıl değiştiğinin bir resmini oluşturmamıza yardımcı olmak için farklı zamanlarda turbalıkların fotoğraflarını çekebiliyor.
Turbalıklar uç ekosistemler değildir. İnsanlar, iklimler, su ve biyolojik çeşitlilik için önemlidirler. Küresel bir topluluk genelinde dağıtılmış veri toplama ve akıllı telefonlar gibi erişilebilir araçlardan yararlanmak bize turbalık alanlarının nasıl değiştiğini görme, en fazla risk altında olan yerleri tahmin etme ve kriz öncesinde harekete geçme şansı veriyor.
Turbalıkların ve Dünya’nın karbon ve su döngülerinin geleceği, şu anda olup bitenleri görmeye, kaydetmeye, paylaşmaya ve birlikte hareket etmeye bağlıdır.
