Büyük Asya nehirlerinin kaynak bölgesi olan Yüksek Dağ Asya (HMA), aşağı havzadaki su ve ekosistem güvenliğinin sürdürülmesinde hayati bir rol oynamaktadır. Geçtiğimiz 50 yıl boyunca HMA’daki yaz yağışları, güneyde kuruyan ve kuzeyde nemlenen bir çift kutuplu desen sergiledi.
Küresel iklim modelleri bu değişikliklerin mekanizmalarını ve tahminlerini araştırmak için yaygın olarak kullanılsa da performansları bölgenin karmaşık arazi yapısı ve benzersiz iklim koşulları nedeniyle sınırlı kalıyor. Böylece önemli bir soru ortaya çıkıyor: Geliştirilmiş model çözünürlüğü, HMA çökelmesini simüle etmede daha yüksek doğruluk sağlayabilir mi?
15 Ekim’de yayınlanan yeni bir çalışma İklim Dergisi HMA’nın uzun vadeli yağış eğilimlerini simüle etmede artan yatay çözünürlüğün katma değerini ve fiziksel mekanizmalarını ortaya koyarak bu konuyu ele alıyor. Çalışma Ph.D. tarafından yönetildi. Atmosfer Fiziği Enstitüsü (IAP), Çin Bilimler Akademisi ve Çin Bilimler Akademisi Üniversitesi’nden (UCAS) öğrenci Lan Li.
Ekip, farklı yatay çözünürlüklere sahip altı çift CMIP6 modeli kullanarak, daha yüksek çözünürlüğün uzun vadeli yaz yağış eğilimlerinin (1951-2014) simülasyonunu nasıl iyileştirdiğini analiz etti ve bu iyileşmeyi sağlayan fiziksel mekanizmaları araştırdı.
Çalışmanın başyazarı Lan Li, “Yüksek çözünürlüklü modeller, gözlemlenen yağış eğilimlerini düşük çözünürlüklü emsallerine göre çok daha doğru bir şekilde yakalıyor – özellikle HMA’nın güney kenarı ve yakın bölgelerde – ıslak önyargıyı yaklaşık %65 oranında azaltıyor” dedi.
Bu gelişmeyi sağlayan şey nedir? Çalışmanın ilgili yazarı Profesör Tianjun Zhou, “Yüksek çözünürlüklü modellerin gelişmiş performansı, yerel orografik etkilerden ziyade, öncelikle Hint Okyanusu SST ısınmasıyla ilişkili uzaktan zorlamadan kaynaklanıyor” diye açıkladı.
Nem bütçesi ve nemli statik enerji bütçesinin derinlemesine analizleri, yüksek çözünürlüklü modellerin orta tropik Hint Okyanusu üzerindeki sıcak deniz yüzeyi sıcaklığı (SST) modelini daha iyi yakalayabildiğini ortaya koyuyor. Bu SST anomalisi, Güney Çin Denizi ve Deniz Kıtası üzerindeki yağışları bastırır ve bu da kuzey Bengal Körfezi üzerinde anormal bir antisiklonik sirkülasyon oluşturan Rossby dalga tepkisini tetikler. Ortaya çıkan antisiklonik akış, kuru havayı güney HMA’ya taşıyarak yerel konveksiyonu bastırır ve bölgedeki aşırı yağışları hafifletir.
Bu çalışma, aynı fiziksel konfigürasyon altında, daha yüksek yatay çözünürlüğe sahip iklim modellerinin, Yüksek Dağ Asya’sındaki yağış eğilimlerini daha doğru bir şekilde yeniden ürettiğini göstermektedir. Bu nedenle araştırmacılar, karmaşık arazilere sahip bölgelerde su döngüsü değişikliklerini incelerken yüksek çözünürlüklü modellerin kullanılmasını öneriyor. Bu bulguların yeni nesil iklim modellerini iyileştirmek için değerli bilgiler sunacağını umuyorlar.
