Gerçek dünya sorunlarına ilişkin daha akıllı kararlar, daha iyi verilerle başlar ve Avrupa’nın her gün toplanan devasa miktardaki uydu verilerine erişimi açma çabaları sayesinde, Dünya gözlemi tam da bunu sağlayabilir.
Uzay teknolojisini yalnızca yıldızları keşfetmek için değil, aynı zamanda bir hastalık salgınını başlamadan önce durdurmak veya sel gibi doğal afetleri tahmin etmek ve izlemek için kullandığınızı hayal edin.
Avrupalı araştırmacıların Dünya gözlemi (EO) konusunda yaptığı da tam olarak budur; uydu verilerini insanları ve gezegeni koruyan gerçek dünya çözümlerine dönüştürmek.
Sivrisinek monitörü
2020’den bu yana, Sivrisinek Kaynaklı Hastalıklara İlişkin Erken Uyarı Sistemi (EYWA) adı verilen öncü bir hizmet, yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerini kullanarak sivrisinek üreme alanlarını izliyor. Neden? Çünkü iklim değişikliği sivrisineklerin yol açtığı hastalıkları yaydıkça ileri bilgiler hayat kurtarabilir.
Yunanistan’daki Atina Ulusal Gözlemevi Astronomi, Astrofizik, Uzay Uygulamaları ve Uzaktan Algılama Enstitüsü araştırma direktörü Dr. Haris Kontoes’e göre bu, EO verilerinin nasıl kullanılabileceğinin güzel bir örneği.
EYWA koordinatörü Kontoes, “Dünya çapında milyonlarca insanın etkilendiği göz önüne alındığında bu her zaman büyük bir sorundu, ancak son 10 yılda bu hastalıklar Avrupa’ya, hatta kuzey Avrupa ülkelerine giderek daha fazla bulaşıyor” dedi.
EYWA’nın veriye dayalı sistemi, yerel yetkililerin hızlı hareket etmesine yardımcı oluyor; üreme alanlarını sivrisinekler çoğalmadan önce hedefliyor. Sonuçlar? Bazı bölgelerde sivrisinek popülasyonları yarı yarıya azaldı. Bugün EYWA, Yunanistan’daki çiftçilerden Kamerun’da yaşayanlara kadar yaklaşık 30 milyon insanı koruyor.
Bu başarının arkasında, Atina Ulusal Gözlemevi liderliğindeki, EO, sağlık, iklim modelleme ve veri analitiği alanlarında ortaklarla birlikte çalışan çok disiplinli küresel bir ekip var.
Gündelik problemler için yer gözlem verileri
EYWA, EO verilerinin pratik fayda için kullanımını destekleyen daha geniş bir hareketin yalnızca bir başarı öyküsüdür.
Avrupa’nın küresel GEO ittifakına katkısı olan Avrupa Yer Gözlemleri Grubu (EuroGEO), afet müdahalesi, tarım, sağlık ve iklim direnci de dahil olmak üzere çeşitli kullanımlar için uydu verilerinden pratik yollarla yararlanmak üzere hükümetleri, araştırmacıları ve işletmeleri bir araya getiriyor.
Örneğin, EuroGEO’nun hızlı sel izleme hizmeti, Orta Avrupa’daki toplulukların 2024’te yıkıcı selleri yönetmesine yardımcı oldu. Ve daha fazlası da gelecek. EO veri pazarının değerinin 2030 yılına kadar neredeyse üç katına çıkması bekleniyor ancak bu faydalı verilerin çoğu hâlâ yeterince kullanılmıyor.
Pilot uygulamalardan kalıcı çözümlere
EYWA, Avrupa ve ötesinde 37 farklı uygulamayı test eden e-shape projesindeki vaka çalışmalarından biri olarak yer aldı. Bu pilotlar, hava kirliliğini takip etmekten dalgıçlar için su koşullarını tahmin etmeye kadar, bilim insanları ve son kullanıcılar birlikte araçlar tasarladığında nelerin mümkün olabileceğini gösterdi.
Ancak ölçeği büyütmek zorlu bir iştir. Kontoes, “Sürdürülebilirlik finansmanın sağlanmasına ve gerçek ihtiyaçların karşılanmasına bağlıdır” dedi. “Bu, özel sektör de dahil olmak üzere daha fazla yatırım çekiyor.”
EYWA halihazırda AB’den, Yunanistan Araştırma ve Yenilik Vakfı’ndan, Bill & Melinda Gates Vakfı’ndan ve Salgın Hastalıklara Karşı Erken Uyarı Horizon Ödülü’nden destek aldı. Ama amaç bu tür hizmetlerin kalıcı hale getirilmesidir.
Kontoes, “EO kullanıcıları yaptıkları işin sürdürülebilir olduğunu görmek istiyor” dedi.
Ortak tasarımın gücü
EuroGEO, araçları gerçekten kullananlarla el ele yaratarak “ortak tasarımı” teşvik eder.
E-shape girişimine liderlik eden Paris Madenleri Gözlem, Etkiler, Enerji Merkezi (PSL) direktörü Profesör Thierry Ranchin, “Kullanıcılarla konuşmak, onlarla etkileşime geçmek ve işbirliği oluşturmakla ilgili” dedi.
Bu yaklaşım, EuroGEO Sekreterliği (EuroGEOSec) altında güçlü, kalıcı bir yönetişim yapısının oluşturulmasını içeren EuroGEO’nun bir sonraki aşamasını şekillendirmektedir. Önceki eylemlerden farklı olarak bu, yeni pilotların başlatılmasıyla ilgili değil. Mevcut olanları birbirine bağlamak, onları sürdürülebilir kılmak ve veriler, programlar ve insanlar arasındaki siloları ortadan kaldırmakla ilgilidir.
Daha fazla entegrasyona ve işbirliğine yönelik bu hareket, Avrupa’nın gerçekten bağlantılı bir EO ekosistemi oluşturma isteğini yansıtan #OneEuroGEO yaklaşımında özetleniyor.
Afetlere dayanıklılık ve sağlık, tarım, enerji ve daha fazlasını içeren alanlardaki sorunlarla mücadele eden uzman ekiplerden oluşan EuroGEO Eylem Grupları aracılığıyla çalışır. Bu gruplar yalnızca verileri paylaşmakla kalmıyor, araçları, modelleri ve uzmanlığı birleştiriyor, bulut altyapısını dağıtıyor, IoT ağlarına açık erişim sağlıyor ve hatta yerel kullanıcılara eğitim veriyor.
Verilerin insanlar için çalışmasını sağlamak
Temel amaç, uydu verilerini toplayanlarla buna ihtiyaç duyanlar arasındaki uçurumu kapatmaktır. EuroGEO ekibi bunun yerel yetkililerin ve ulusal kurumların hastalık kontrolü ve iklim müdahalesi gibi konularda uydu bilgilerinden faydalanmasını kolaylaştıracağını umuyor.
Şu anda Copernicus ve Destination Earth gibi programlardan her gün 100 terabayttan fazla EO verisi geliyor. Ancak çoğu zaman yerel yetkililer ve ön saflarda çalışanlar buna erişemiyor veya kullanamıyor. EuroGEOSec, Portekiz’deki bir sağlık yetkilisinin Brüksel’deki ulusal bir kurumla aynı uydu bilgilerini kullanabilmesi için bunu düzeltmeyi amaçlıyor.
Ranchin, “Bugün AB ortamında parçalanma var” dedi. “Bunu azaltmak için çalışıyoruz, ancak çok fazla koordinasyon gerektiriyor.”
EuroGEOSec, 2025 yılında EO verilerine erişimi ve bakanlıklar, belediyeler ve hatta bireysel vatandaşlar için uygulanmasını kolaylaştıran bir yol haritası sunmayı planlıyor.
Ranchin, “Gelecek yıllarda EO verilerinde bir patlama yaşanacak” dedi. “Şimdi soru şu: Mümkün olduğu kadar çok alanda iyi bir şekilde kullanılabileceğinden nasıl emin olabiliriz?”
Uzay tabanlı sivrisinek kontrolünden gerçek zamanlı sel uyarılarına kadar cevap açık: Yörüngede yakalananlar Dünya’daki yaşamın daha iyiye doğru değişmesine yardımcı olabilir.
