Kuiper kuşağının “iç çekirdeği” olarak adlandırılan yeni keşfedilen bir nesne kümesi, bize Neptün’ün hareketi de dahil olmak üzere güneş sisteminin erken tarihi hakkında bilgi verebilir.
Bir sanatçının Kuiper kuşağı izlenimi
Güneş sisteminin en dış kenarlarında yer alan buzlu kayalardan oluşan bir disk olan Kuiper kuşağı, düşündüğümüzden daha fazla yapıya sahip gibi görünüyor. 2011 yılında araştırmacılar burada benzer yörüngelerde Kuiper kuşağının “çekirdeği” adını verdikleri bir nesne kümesi buldular; şimdi ise başka bir ekip “iç çekirdek” adını verdikleri daha da kompakt bir nesne kümesini tespit etti.
Orijinal çekirdek, 189 Kuiper kuşağı nesnesinin (KBO) yörüngelerinin grafikleri kullanılarak gözle bulundu. Güneş’ten yaklaşık 44 astronomik birim uzaktadır; burada bir astronomik birim, güneş ile Dünya arasındaki mesafedir. Çekirdeğin keşfinden bu yana Kuiper kuşağında herhangi bir ek yapı bulunamamıştır.
Ta ki New Jersey’deki Princeton Üniversitesi’nden Amir Siraj ve meslektaşları, 1650 KBO’dan gelen yörünge verilerini hassaslaştırıp bunları kümelenme ve yapı arayan bir algoritmaya beslemek gibi zorlu bir görevi üstlenene kadar. Algoritmayı çekirdeği arayacak şekilde eğittiler ve daha sonra başka yapı olup olmadığını görmek için sonuçları incelediler. Siraj, “Çekirdek hiçbir zaman tek başına bulunamadı; algoritma çekirdeği bulduğunda başka bir grup da buldu” diyor.
Araştırmacılar bu yeni keşfedilen kümeye, güneşten yaklaşık 43 astronomik birim uzaklıktaki konumundan dolayı iç çekirdek adını verdiler. İç çekirdekteki tüm nesnelerin, neredeyse tamamen güneş sisteminin diskiyle aynı hizada olan olağanüstü dairesel yörüngeleri vardır.
Siraj, “Bu tür bir yörünge sakinliği, çok eski, bozulmamış bir yapının sinyalidir; güneş sisteminin evrimi, dev gezegenlerin yörüngelerinde nasıl hareket ettiği, güneş sisteminin ne tür yıldızlararası ortamlardan geçtiği ve güneş sisteminin ilk günlerine dair her türlü şey hakkında ipuçları sağlayabilecek türden bir yapı” diyor.
Orijinal çekirdeği keşfedenlerden biri olan Colorado’daki Güneybatı Araştırma Enstitüsü’nden David Nesvorný, Neptün’ün oluştuğu düşünülen iç güneş sisteminden şu anki konumuna göçünü öğrenmek söz konusu olduğunda bunun özellikle aydınlatıcı olabileceğini söylüyor. Nesvorný, Neptün dışarıya doğru hareket ederken, çekirdeği ve iç çekirdeği oluşturan KBO’ların, Neptün yoluna devam ederken serbest bırakılmadan önce, dev gezegenle yerçekimsel etkileşimler yoluyla kısa süreliğine yerinde yakalanıp, şimdi gördüğümüz kümelenmeye neden olmasının mümkün olduğunu söylüyor.
Bu yıl faaliyete geçen Şili’deki Vera C. Rubin Gözlemevi’nin şu anda bildiğimizden çok daha fazla KBO bulması bekleniyor; bunlar bize çekirdek ve iç çekirdeğin yanı sıra güneş sisteminin kenarında henüz keşfedilmemiş başka yapılar olup olmadığı hakkında daha fazla bilgi verecek. Siraj, “Kuiper kuşağının mimarisi hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek, güneş sisteminin tarihi hakkında da o kadar çok şey öğreniriz” diyor.
