Mars’ın ekvator bölgeleri beklenmedik derecede devasa buz katmanlarına ev sahipliği yapıyor ve bu katmanlar milyarlarca yıl önce dramatik volkanik patlamalar sonucu oraya yerleşmiş olabilir.
Mars’taki eski volkanik patlamalar gezegenin ekvatorunda buz biriktirmiş olabilir
Mars’ın en sıcak kısımları, yüzeyin altında garip, kalın bir buz tabakasına ev sahipliği yapıyor ve sonunda oraya nasıl geldiğini çözmüş olabiliriz. Milyarlarca yıl önce olağanüstü volkanik patlamalar nedeniyle gezegenin içinden kaymış olabilir ve tüm bu su, gelecekteki mürettebatlı görevler için çok önemli olabilir.
Mars’ın buz açısından zengin olduğunu uzun zamandır biliyorduk, ancak buzun çoğunun her iki kutbun tepesindeki buz tabakalarında olduğu görülüyor. Ancak son birkaç yılda, Kızıl Gezegenin etrafındaki yörünge araçlarından gelen radar kanıtları, ekvator bölgelerinde de buz bulunduğunu gösteriyor. Arizona Eyalet Üniversitesi’nden Saira Hamid, “Ekvatorda donmuş bir katman var; bu tuhaf çünkü burası gezegenin en sıcak kısmı” diyor. Ekvatora yakın öğle saatlerinde sıcaklık yaklaşık 20°C’ye (68°F) ulaşabilir.
Hamid ve meslektaşları, Mars’ta volkanik patlamalara ilişkin bir dizi simülasyon yürüttüler ve milyonlarca yıl boyunca, bir dizi patlayıcı patlamanın, milyarlarca yıl önce Mars’ın çok daha yoğun olduğu zamanlarda, iç kısımlardan atmosfere su püskürtmüş olabileceğini buldular. Orada donup kar yağarak şu anda gördüğümüz buz katmanlarını oluşturacaktı. Hamid, “Bu gerçekten ateş ve buzun hikayesi” diyor.
Bu patlamalar bazı açılardan Dünya’da gördüğümüz hiçbir şeye benzemiyordu. Mars’ın yerçekiminin düşük olması, volkanik toz, su ve kükürt bulutlarının yerden 65 kilometre yüksekliğe ya da patlamalar meydana geldiğinde atmosferin ne kadar kalın olduğuna bağlı olarak potansiyel olarak uzaya kadar ulaşmış olabileceği anlamına geliyor.
Malzeme tekrar kar yağdığında, su, yalıtkan bir volkanik kül tabakasıyla kaplanmış kirli buza dönüşüyordu. Bu toz, buzun uzaya doğru süblimleşmesini önleyecek ve günümüze kadar korunmasına yardımcı olacaktır.
Washington DC’deki Smithsonian Enstitüsü’nden Tom Watters, “Bu tür buz bakımından zengin bir rezervin olma olasılığı pek çok insan için biraz kafa karıştırıcı oldu” diyor. Özellikle kafa karıştırıcı olan, Mars’ın ekvatoruna yakın en büyük volkanik oluşumlardan biri olan Medusa Fossae Formasyonu olarak adlandırılan, çoğunlukla büyüklüğü nedeniyle: “Medusa Fossae formasyonunda gördüğümüzü düşündüğümüz tüm suyu eritirseniz, Büyük Gölleri doldurursunuz. Bu çok fazla su.”
Araştırmacıların bu kadar buzla ilgili uydurdukları bir diğer olası açıklama da, Mars’ın eğikliğinin (güneşe göre eğiminin) tarihi boyunca önemli ölçüde değişmiş olabileceği, yani ekvator bölgelerinin bir zamanlar kutuplar olabileceğiydi. Hamid, “Fakat bu volkanik patlamalar nedeniyle buzları gezegenin diğer bölgelerinden taşımanıza gerek yok, eğimde değişikliklere ihtiyacınız yok” diyor. “Sadece daha basit.”
Ekvator bölgesi aynı zamanda Mars’a yapılacak iniş görevleri için de en iyi yerdir, çünkü buradaki zayıf atmosfer en kalındır ve bu da iniş yapanların yere yaklaşmalarını yavaşlatmaya yardımcı olur. Oradaki bir su kaynağı, nihai insan görevleri için inanılmaz derecede yararlı olabilir; belki de ilk görevler için değil, ancak daha sonraki inişler buzdan yararlanabilir.
Watters, “Bu ilk yolculuklarda, tamamen yanılıyor olmamız ve radarda bazı tuhaf materyaller görmemiz ihtimaline karşı yeterli su getirmek istersiniz” diyor. “Yeterince su olmadan gitmem ve sadece bir kürek getirip suya çarpacağınızı varsaymam. Bir kürek getirin ama yeterince su da getirin.”
