Melissa Kasırgası, 28 Ekim 2025’te kaydedilen tarihteki en güçlü Atlantik tropikal kasırgalarından birine dönüştü ve saatte 300 kilometrelik sürekli rüzgarlarla Batı Jamaika’yı vurdu. Kategori 5 kasırga binaların çatılarını uçurdu ve elektrik hatlarını devirdi, sağanak yağışlar çamur kaymalarına ve ani su baskınlarına neden oldu ve fırtına dalgası kıyı bölgelerini sular altında bıraktı.
Melissa günlerdir adanın güneyinde sallanıyordu, sıcak Karayip Denizi üzerinde hızla güç kazanıyordu ve o sabah kuzeydoğuya doğru keskin bir dönüş yapmıştı.
Bir kasırga araştırmacısı olarak, kasırgaların izleri ve güçlü yönlerine ilişkin tahminleri geliştirmek için NOAA’nın Atlantik Oşinografi ve Meteoroloji Laboratuvarı’ndaki meslektaşlarımla birlikte çalışıyorum. Melissa’nın kuzeydoğuya döneceğine ilişkin doğru tahminler, Jamaika, Küba ve doğu Bahamalar’daki birçok insana, kasırga onlara doğru ilerlemeden önce daha güvenli bölgelere tahliye olmaları için ekstra zaman kazandırdı.
2025 yılı boyunca kasırgaların çoğu benzer şekilde açık Atlantik’e doğru yön değiştirerek ABD ana karasını korudu. Bu fırtınaları şekillendiren güçleri ve yollarını anlamak için Melissa’ya ve 2025 kasırga sezonuna daha yakından bakalım.
Atlantik tropik siklonlarının kökenleri
Fırtına sistemleri, güçlü kasırgalara dönüşmeden önce, açık okyanus üzerinde karışık bulut kümeleri olarak başlar.
2025’teki Atlantik tropikal kasırgalarının çoğu, ABD kıyı şeridinden uzakta, Afrika’nın batısındaki sıcak sularda, Yeşil Burun Adaları yakınlarında hayata başladı. Bu Yeşil Burun Adaları kasırgaları, özellikle kasırga mevsiminin en yoğun olduğu dönemlerde sürekli olarak Amerika Birleşik Devletleri’ne doğru esmektedir.
Bu fırtınaları yönlendiren itici güç, Bermuda yüksek veya Azor yüksekleri olarak bilinen, genellikle Atlantik Okyanusu üzerinde dönen sıcak, yarı kalıcı yüksek basınçlı hava kütlesidir.
Bu yüksek basınç sistemi veya subtropikal sırt, daha doğuda, Azor adalarına daha yakın konumlandırıldığında, güçlü, saat yönünde dönen rüzgarlar tipik olarak tropik siklonları soğuk Kuzey Atlantik’teki ölümlerine doğru hızla denize doğru yönlendirir. Yüksek basınç sırtı ABD’ye daha yakın olduğunda ve Bermuda’nın merkezinde olduğunda, ABD kıyılarına çarpan fırtınalar gönderebilir.
Bu yüksek basınç sistemi 2025 yazında ve sonbaharında daha doğuya konumlandırıldığı için Erin, Gabrielle ve Humberto kasırgaları gibi sezonun en güçlü fırtınaları ABD ana karasının doğusunda sallandı. Güneydoğu ABD üzerindeki aktif jet akıntısıyla birleşen tropik kasırgaların çoğu Atlantik kıyısından uzaklaştırıldı.
Sonunda Melissa Kasırgası haline gelen bulutlar, Bermuda yükseklerinden kaçınarak Karayip Denizi’ne doğru yol alarak güneye doğru ilerledi.
Tropikal siklonların riskli dengeleme eylemi
Tropikal bir kasırga oluştuktan sonra yolu, atmosferik yönlendirme akımları olarak bilinen, onu çevreleyen havanın hareketi tarafından yönlendirilir. Bu yönlendirme akımları, Atlantik’teki fırtınaların ileri doğru hareketini, 1 mil/saat’lik yavaş bir hızdan, 70 mil/saat ya da daha fazla şiddetli bir hıza kadar değişen hızlarda yönlendirir.
Melissa Kasırgasının kıvrımlı yolu bu yönlendirme akımları tarafından belirlendi. İlk başta sistem, kuzeybatı ve güneydoğudaki yüksek basınçlı sistemlerden gelen rüzgarların arasında kaldı. Bu kurulum, fırtınayı Jamaika’nın hemen güneyinde, sıcak Karayip Denizi üzerinde günlerce hapsetti.
Tropikal bir kasırga dış güçler tarafından yönlendirilirken, iç yapısı da sürekli olarak gelişerek fırtınanın yönlendirme akımlarıyla etkileşimini değiştirir.
Melissa Kasırgası zayıf ve dengesiz bir sistemken, üst düzey ortamından pek fazla destek görmedi. Ancak kasırga aşağıdaki çok sıcak okyanustan güçlendikçe boyu da büyüdü. Havaya kadar yükselen bir gökdelen gibi, Melissa gibi büyük kasırgalar da çok yüksek fırtınalara neden olur ve daha zayıf fırtınalara göre üst seviyedeki rüzgarlardan daha fazla baskı hissederler.
Melissa’nın merkezi de dikey olarak hizalandı ve tropikal kasırganın 24 saat içinde hızla 70 mil/saatten şaşırtıcı bir şekilde 140 mil/saat sürekli rüzgarlara yoğunlaşmasına olanak tanıdı.
Sonunda Melissa’yı yerinde tutan istikrarsız atmosferik dengeleme eylemi çöktü. Jet akışındaki atmosferik oluk olarak bilinen bir dalgalanma, kasırgayı kuzeydoğuya ve Jamaika kıyılarına yönlendirdi.
Melissa’nın salyangozunun yaklaşık 2 mil/saat hızı nadirdi ama duyulmamış da değildi. Melissa gibi yavaş fırtınalar Ekim ayında daha sık görülür, çünkü yönlendirme akıntıları genellikle çok zayıftır veya zıt yönlere doğru itilir, bu da tropik bir kasırgayı yerinde tutabilir. Benzer yönlendirme akımları 2016 yılında Matthew Kasırgasını da etkilemişti.
Trajik bir şekilde, durmuş tropik kasırgalar genellikle uzun süreli yağışları, rüzgarları, ani su baskınlarını ve fırtına dalgalarını da beraberinde getirir. Jamaika’nın Melissa’dan gördüğü gibi, yüksek topoğrafyaları çamur kaymalarını ve su baskınlarını tetikleyebilecek yerel yağışları arttırdığından rüzgar ve sağanak yağışlar dağ toplulukları için aşırı olabilir.
Fırtına yolu tahmininin iyileştirilmesi
Meteorologlar genel olarak atmosferik yönlendirme akıntılarının tropik siklonları nasıl yönlendirdiğini anlıyor, ancak bu rüzgar düzenlerini tahmin etmek hâlâ bir zorluk. Atmosfer düzenine bağlı olarak, yönlendirme akımlarındaki değişiklikler çok küçük olabileceğinden bazı kasırgaları tahmin etmek diğerlerinden daha zor olabilir.
Kasırga yolu tahminine yönelik yeni yaklaşımlar arasında, bu kasırga sezonunda fırtına izlerini tahmin etmede birçok geleneksel modelden daha iyi performans gösteren Google DeepMind gibi makine öğrenimi modellerinin kullanılması yer alıyor. DeepMind, bir tahmin yapmak için karmaşık bir denklem dizisini çözmek yerine, mevcut bir fırtınanın yolunu çıkarmak için önceki kasırga izlerinin istatistiklerine bakar.
NOAA Hurricane Hunter keşif verileri aynı zamanda tropikal kasırga yollarının tahmin edilmesindeki ilerlemeyi de hızlandırabilir. Son testler, bir kasırganın içindeki belirli ölçümlerin muhasebeleştirilmesinin tahminleri nasıl iyileştirebileceğini gösteriyor. Kasırga Avcılarının ve insansız hava araçlarının güçlü kasırgalarda uçtuğu belirli uçuş modelleri, fırtınanın yönüne ilişkin tahminleri de iyileştirebilir.
Bilim adamları ve mühendisler, tehlike yaklaştığında halkı daha iyi bilgilendirmek için fırtına davranışını araştırarak ve kasırga modellerini geliştirerek kasırga izi ve yoğunluk tahminlerini daha da iyileştirmeyi amaçlıyor.
